SLAAG REGVERDIG MET NOODWEER

OPSOMMING

Noodweer – ‘n regverdigbare manier om ‘n onregmatige aanval af te weer. Hierdie artikel sal die vereistes bespreek waaraan voldoen moet word om met die regverdigingsgrond van noodweer te slaag.

ARTIKEL

 In Suid-Afrika is gewelddadige misdaad ‘n groot bekommernis. Kan ons iets doen om dit te stop? In ons reg is ons geregtig om ons eie belange, sowel as die belange van ander te beskerm, maar ongelukkig ken baie min burgers die omvang van die verweer.

Iemand tree in noodweer op en sy handeling is gevolglik regmatig, indien hy hom verweer teen ‘n wederregtelike aanval wat reeds begin het of wat onmiddellik dreigend is op sy lewe, liggaamlike integriteit, eiendom of enige ander beskermingswaardige regsbelang. Die afweerhandeling moet egter noodsaaklik wees ten einde die bedreigde belang te beskerm, dit moet teen die aanvaller gerig wees en dit moet in ‘n redelike verhouding tot die aanval wees.

Die vereistes waaraan voldoen moet word om met die verweer te slaag, is soos volg:

1. a) Die aanval moet wederregtelik wees. Dit beteken daar moet nie ‘n regtens regverdigbare rede vir die aanval bestaan nie. ’n Voorbeeld hiervan sal wees as daar toestemming tussen die partye bestaan om mekaar aan te val, soos ‘n boksgeveg. Ongelukkig is daar nie ‘n geslote lys van regverdigbare aanvalle nie en elke geval sal op sy eie feite beoordeel moet word aan die hande van publieke beleid; en
2. b) Die aanval moet gerig wees teen ’n belang wat die reg as beskermingswaardig ag; en
3. c) Die aanval moet dreigend wees, maar nog nie afgeloop nie; en
4. d) Dit moet teen die aanvaller gerig wees; en
5. e) Die afweerhandeling moet noodsaaklik wees om die bedreigde reg te beskerm; en
6. f) Daar moet ’n redelike verhouding tussen die aanval en die afweerhandeling wees.

 Die laaste twee vereistes genoem in “e” en “f” sal in meeste gevalle die twee problematiese vereistes wees om aan te voldoen om sodoende te slaag met die verweer van noodweer. Om te bepaal of die afweershandeling noodsaaklik was sal post facto (na die geval) bepaal moet word. Dít maak dit natuurlik baie moeilik vir ‘n person wat in so ‘n moeilike posisie geplaas word om te oorweeg of sy handeling aan die vereistes van selfverdediging gaan voldoen, aangesien hy soms nie die tyd sal hê om te dink nie. Die hof sal al die feite van die geval oorweeg en bepaal of die afweerhandeling noodsaaklik was om sy belange te beskerm.

Die vereiste dat daar ‘n redelike verhouding moet wees tussen die aanval en die afweerhandeling word ook na die tyd bepaal en dit maak dit weereens moeilik vir die person wat hom in so ‘n moeilike posisie bevind. Daar moet beslis ‘n balans wees tussen die aanval en die afweerhandeling. Jy kan nie ‘n persoon wat jou met ‘n vlieëplak slaan doodskiet nie. As die omvang van noodweer reg verstaan en gebruik word, sal dit dus ‘n baie effektiewe manier wees om onregmatige aanvalle stop te sit.

Hierdie is ‘n algemene inligtingstuk en moet gevolglik nie as regs- of ander professionele advies benut word nie. Geen aanspreeklikheid kan aanvaar word vir enige foute of weglatings of enige skade of verlies wat volg uit die gebruik van enige inligting hierin vervat nie. Kontak altyd u regsadviseur vir spesifieke en toegepaste advies. (E&OE)